F1’i tanıyalım
| . | . | . |
Kimi Raikkonen, Ferrari SF70-H ve yanan ön frenleri Fotoğraf: Sutton Motorsport Images Frenlemenin prensibi oldukça basittir: Kinetik enerjiyi kaldırarak objeyi yavaşlatmak. F1 araçlarında, çoğu yol araçlarında olduğu gibi disk frenler bulunuyor. Dönen diskler, hidrolik kaliperin devreye girmesiyle iki fren balatası arasında sıkıştırılıyor. Frenleme sonucunda aracın momentumu, büyük bir sıcaklık ve ışığa dönüşüyor. Bu yüzden F1 fren diskleri, çoğu zaman kırmızı bir şekilde objektiflere yansır. Çok fazla gaza basılıp güç yüklenmesi yapıldığında araç nasıl spin atıyorsa, çok sert bir şekilde frene basmak da frenlerin kilitlenmesine sebep olur ve frenler böylece lastiklere aşırı yük bindirerek spine neden olur. F1’de eskiden patinaj önleyici sistemler bulunuyordu. Bu sistemlerle fren basıncı azaltılıyor ve tekerleğin tekrar dönmesi, mümkün olan en uzun duraklama aralığında olması sağlanıyordu. Ancak bunlar 1990’larda yasaklandılar. Bu yüzden frenler, F1 pilotları için en büyük testlerden birisi konumunda. Pilotlar frenleme nedeniyle çok fazla zaman kazanıp kaybedebilir. Teknik kurallar, her araçta önde ve arkada iki ayrı haznesi olan çift devreli hidrolik fren sistemine sahip olmasını zorunlu kılıyor. Bu sistem sayesinde bir devre tamamen sorun yaşasa bile diğer devrenin frenleme yapması sağlanıyor. Ön ve arka frenler arasındaki denge, kokpit içerisinden değiştirilebiliyor. Böylece pilotlar, yakıt yüküne ve sürüş durumuna göre fren dengesini değiştirebiliyor. Normalde frenleme esnasındaki yavaşlama sırasında, çok ciddi yavaşlatma görevine sahip olduğu için fren gücünün % 60’ı önde olur. Formula 1 frenlerinin, yol araçlarından çok ciddi ölçüde gelişmiş olduğu bir alan var: materyaller. Griddeki bütün araçlarda karbon fiber fren alaşımdan hazırlanan fren diskleri bulunuyor. Bu sayede hem ağırlıktan tasarruf sağlanırken hem de çelik disklere göre frenlerin daha yüksek sıcaklıklarda çalışması sağlanıyor. Tipik bir F1 fren diski yaklaşık 1.5 kg ağırlığında olur. Fren disklerine özel bileşen fren balataları eşlik ediyor. Bunlar 1200 dereceye kadar sıcaklıkta çalışabiliyorlar. Bu açıdan frenlerin hem yeterli soğutmaya sahip olması, hem de aerodinamik açıdan verimli olması için sistemin gelişiminde ciddi çaba harcanıyor. Brembo frenler Fotoğraf: Brembo F1 frenleri aynı zamanda olağanüstü verimli sistemler. Modern lastiklerle birlikte fren mesafeleri çok ciddi seviyede azaldı. Yol araçlarıyla kıyaslarsak, 160 km/sa hızla giden F1 aracının durması, 100 km/sa hızla ilerleyen yol aracının durmasından daha kısa mesafede oluyor. Kurallar, fren mesafelerinin daha da kısalmasının önüne geçilmesi için materyal ya da tasarım konusunda kasıtlı bir şekilde kısıtlama yapıyor. Tabii ki F1 aracında frenler sadece aracı yavaşlatmak ve durdurmaktan sorumlu değil. Dolaylı olarak araca ekstra güç de sağlanıyor fren sistemi ile. Frenleme anında ortaya çıkan kinetik enerji, elektrik enerjisine dönüştürülüyor ve gelişmiş Enerji Geri Dönüşüm Sistemi (ERS) sayesinde ekstra güç üretiliyor. Aslında, ERS ile Formula 1 araçlarının fren sistemlerinde birçok değişiklik gerçekleşti. 2014’ten beri takımların arka frenleri elektronik sistemle kontrol etmelerine izin veriliyor. Bu sayede pilotlar frenleme esnasında çok iyi denge ve stabiliteye sahip oluyorlar. 2017’de gelen kural değişiklikleriyle frenlere binen yük daha fazla oldu ve % 25 civarında artış gerçekleşti. Bu kapsamda fren disklerindeki delik sayısı 1200’lere kadar çıkarken gelecekte 1500’e kadar çıkması bekleniyor. Disk kalınlıkları ise 2017’de minimum 32 mm olacak şekilde belirlendi. F1’i tanıyalım: Aerodinami ©Formula1.com Slider Liste Williams FW40 fren diski detay 1/32 Fotoğraf: Giorgi Piola Red Bull Racing RB13 ön fren 2/32 Fotoğraf: Mark Sutton Renault Sport Formula 1 Team RS17 fren detay 3/32 Fotoğraf: Giorgi Piola Scuderia Toro Rosso STR12 fren detay 4/32 Fotoğraf: Giorgi Piola PFC fren detay 5/32 Mercedes-Benz Formula 1 W08 ön fren kanalı detay 6/32 Fotoğraf: Mark Sutton Renault Sport Formula 1 Team RS17 ön fren kanalı detay 7/32 Fotoğraf: Mark Sutton Mercedes-Benz Formula 1 W08 fren kanalı detay 8/32 Fotoğraf: Mark Sutton Ferrari SF70H ön fren ve tekerlek 9/32 Fotoğraf: Mark Sutton Mercedes-Benz Formula 1 W08 ön fren detay 10/32 Fotoğraf: Mark Sutton McLaren MCL32 fren tamburu 11/32 Sahara Force India VJM10 fren kanalı 12/32 McLaren MCL32 fren tamburu 13/32 Red Bull Racing RB13 ön fren detay 14/32 Red Bull Racing RB13 fren kanalı 15/32 Mercedes-Benz Formula 1 W08 ön fren kanalı detayı 16/32 Fotoğraf: Sutton Images Ferrari SF70-H fren kanalı ve tekerlek 17/32 Fotoğraf: Sutton Images Ferrari SF70H ön fren kanalı 18/32 Fotoğraf: Sutton Images Kimi Raikkonen, Ferrari SF70H, ön frenler yanıyor 19/32 Fotoğraf: Sutton Images Ferrari SF70H arka fren detay 20/32 Fotoğraf: Sutton Images Ferrari SF70H ön fren ve tekerlek detay 21/32 Fotoğraf: Sutton Images Mercedes-Benz Formula 1 W08 ön fren ve tekerlek göbeği detayı 22/32 Fotoğraf: Sutton Images Red Bull Racing RB13 fren soğutucusu 23/32 Fotoğraf: Sutton Images Ferrari SF70H, fren diski 24/32 Fotoğraf: Giorgi Piola Fren detay 25/32 Fotoğraf: Olivier Delorme Ferrari SF70-H ön fren detay 26/32 Fotoğraf: Sutton Images Mercedes-Benz Formula 1 W08 Hybrid ön fren detay 27/32 Fotoğraf: Sutton Images Ferrari SF70-H ön fren detay 28/32 Fotoğraf: Sutton Images Ferrari SF70h, fren detay 29/32 Fotoğraf: Giorgi Piola Ferrari SF70H, fren kanalı 30/32 Fotoğraf: Giorgi Piola Fernando Alonso, McLaren MCL32’nin fren kanalı 31/32 Fotoğraf: Sutton Images Renault Sport Formula 1 Team RS17 ön fren detay 32/32 Fotoğraf: Sutton Images
tr.motorsport
En güncel Motorsporları haberleri için sosyal medyada TRmotosports’u takip edin.
facebook.com/TRmotosports
twitter.com/TRmotosports
instagram.com/trmotosports/
linkedin.com/company/trmotosports-com
