Pist yapısı, Formula 1 yarışlarını nasıl iyileştirebilir?
| . | . | . |
Bildiğiniz üzere yarışların daha heyecanlı geçmesi ve bütün takımların birbirlerine daha yakın olmaları için 2021 Formula 1 kuralları sadece teknik açıdan değil, aynı zamanda sportif ve ekonomik açıdan büyük ölçüde değiştirilmişti. Ancak Formula 1’in sahipleri işlerini bu sefer şansa bırakmıyorlar ve birçok farklı anda, yarışları daha heyecanlı hale getirmenin yollarını arıyorlar. Geçtiğimiz günlerde Pat Symonds, taraftarların yarışlarda en çok hangi durumlar karşısında heyecanlandıklarını görmek için onları kablolara bağlayarak heyecanlandıkları durumları gördüklerini söylemişti. F1 yarışlarının heyecan verici olmamasında her zaman araçların kirli hava üretmesi ve dolayısıyla birbirlerini yakın takip edememelerinden şikayetçi olunuyordu. Aynı zamanda Pirelli lastiklerinin olumsuz etkisini de unutmamak lazım. Formula 1 ve FIA, bu konuda pist yapılarının yarışlara etkisinin olduğunu geç de olsa fark etmiş durumda. FIA Başkanı Jean Todt, geçen senenin sonunda yapmış olduğu açıklamada, “Küresel manada sportif açıdan çok ilginç bir şampiyona. Muhtemelen, bu konuda daha önce anlamamız gereken bazı şeyleri geç de olsa öğrendik.” “Yani pist tasarımlarının öneminden bahsediyorum. İlerleyen dönemde bu konuyu çözmemiz lazım çünkü bunun kurallar, takımlar ya da yönetimle bir alakası yok.” demişti. Geçmişte pist yapıları daha çok bireylerin kararına bırakıldı. Bazı pistler doğa ortasında yer alırken Monaco caddelerinde yapıldı. Silverstone’da bazı yerlerde kaçış alanları kullanılırken Spa’nın temeli halka açık yollardı. Suzuka, Zandvoort ve Jarama pistleri ünlü Hollandalı tasarımcı John Hugenholtz tarafından tasarlandı. Gilles Villeneuve, Ferrari 126CK, Jacques Laffite, Ligier JS17 Matra ve John Watson, McLaren MP4/1 Ford. Fotoğraf: Motorsport Images Son dönemde pist tasarımından sorumlu isim büyük ölçüde Hermann Tilke oldu. Tilke’nin imzası Bahreyn (Sakhir), Malezya (Sepang), Türkiye (İstanbul), Birleşik Devletler (Austin COTA) ve yenilenen Red Bull Ring’de yer alıyor. Bu pistlerde güzel yarışlar olsa da diğer Tilke pistleri Sochi, Abu Dhabi ve Valencia’da pek heyecanlı yarışlar olmuyor. Buna rağmen Formula 1’de hiçbir zaman pist tasarımlarının yarışlara etkisi tam manasıyla gündeme gelmedi. Pistlerin hem yarış hem de izleyenler için görsel açıdan etkileyici olması için, profesyonel yardım alınmadı. Ancak Formula 1’in merkezinde yer alan mühendislik ekibi sayesinde bu konuda değişiklik sağlandı. Bu ekip, gelecekteki pistlerin tasarlanmasında ve mevcut pistlerin iyileşmesinde yapılabilecek şeyleri inceliyorlar. Bu proje, 2017’de Formula 1’in araç performansı başkanı olarak göreve getirilen Craig Wilson ile başladı. Wilson, daha önce BAR, Honda, Mercedes ve Williams takımlarında çalışan bir mühendis. Wilson, ortaya çıkan tasarımları simülatörde test etmesi için küçük bir ekip kurdu ve ilgili raporu üstlerine sundu. Bu konuda o kadar olumlu geri bildirim aldılar ki, bu analizlerin etkisinin pistlerde görülebileceği düşüncesi ortaya çıktı. Yapılan bu çalışmaların 2021 Formula 1 kurallarının hazırlandığı gelişmiş bilgisayar simülatör modellerinde yapılmış olması, olası bütün planların birbirleriyle bağlantılı olmasını sağladı. Ralf Schumacher ve mühendis Craig Wilson Fotoğraf: BMW AG Wilson, “Zamanında tek seferlik bir inceleme olarak başlayan bu konu şu anda zamanımın % 50 – 60’ını alıyor.” “Pistlere yardımcı olabileceğimiz araçlar geliştirebileceğimize dair bir fırsat gördüğümüz için, hızlı bir şekilde bu konuda ilerlemeye başladık. Pist tasarım şirketleri ve FIA ile yakından çalışmaya başladık.” dedi. Formula 1’in pist ekibinin ana hedefi, planlanan tasarımın çalışıp çalışmayacağını görmek için uygun bir simülasyon modeli oluşturmak. Bu konunun merkezinde pilotlar ya da mühendisler yer almıyor. Bunun yerine çok ileri seviye hesaplama teknikleri kullanılıyor. Wilson, “Bu doğrultuda yeni pistlerin tasarımı konsept seviyesindeyken ya da pistlerde planlanan değişikliklerde olaya dahil oluyoruz. Bu sayede tasarımların Formula 1’e uygun olup olmadığını anlayabiliyoruz.” “Bu sayede hem yarış hem de piste iyi görsellik katmada yardımcı olmuş oluyoruz. Tasarımdaki virajlara bakıyoruz ve onların hem mevcut araçların hem de gelecekteki araçların geçişine izin verip vermeyeceğini görüyoruz.” “Pist tasarımıyla ilgili planlara bakarak, kendi düşüncemizi, Formula 1’in bakış açısını onlara açıklıyoruz ve yarışın iyi olması için gerekli şeyleri söylemiş oluyoruz.” dedi. Bu konuda iki farklı simülatör bulunuyor. Birincisinde pistin orijinal tasarımı kullanılırken, diğerinde değişiklik önerilerinin yapıldığı pist kullanılıyor. Bu simülatörlerde iki araç birbirlerine karşı yarıştırılarak, geçiş planlarının işe yarayıp yaramadığına bakılıyor.” Valtteri Bottas, Mercedes AMG W10, Max Verstappen, Red Bull Racing RB15 Lewis Hamilton, Mercedes AMG Formula 1 W10 Fotoğraf: Joe Portlock / Motorsport Images Wilson, “Bu konuda birkaç şey bir araya geliyor. Simülasyon araçlarını ya da tur simülasyon araçlarını kullanıyoruz. Pistin farklı versiyonlarını hazırlıyoruz. Pist tasarımcıları ya da doğrudan pistlerin kendileriyle çalışıyoruz. Onlar bize bazı modelleri veriyorlar ya da yenilerini üretiyorlar.” “Ardından aracın performans profiline bakıyoruz. Tam gazda, virajlarda araçların nasıl gittiklerine bakıyoruz.” “Sonrasında ise bizim geçiş modeli olarak adlandırdığımız daha gelişmiş simülatörde incelemeye geçiyoruz. Bu modelde piste iki araç çıkarıyoruz. Araçlardan arkada olan, öndekini geçmeye çalışıyor. Bu, normal tur simülatöründen biraz daha karmaşık.” “Araç takibinde, tur zamanını iyileştirme hedefi olmuyor. Geçiş yapabileceği noktaları bulmaya çalışıyor. Herhangi bir virajda geçmeye çalışıp pist dışına çıkmıyor araçlar.” “Bu sayede yapılan değişikliklerin, geçiş konusunda ciddi fark yaratıp yaratmayacağını görmüş oluyoruz.” “Bu konuda bilimden faydalanıyoruz ve neler olduğunu anlamaya çalışıyoruz. Hepsinin ardından F1 araçlarıyla geçmişten gelen deneyimlerimizi kullanıyoruz. Hepsinin sonucunda aldığımız sonuçları yorumluyoruz ve pist tasarımcılarına ve organizatörlere kullanabilecekleri geri bildirimler veriyoruz.” dedi. Pierre Gasly, Max Verstappen, Red Bull Racing RB7 Fotoğraf: Chris Schotanus Wilson’un ekibinin yaptığı çalışmalardan birisini bu sene Hollanda GP’de göreceğiz. Takvime geri dönen Zandvoort pistinin geçişe ve mücadeleye izin vermesi için pistin son bölümüne oval viraj eklendi. Hollanda Yarış projesi ilk olarak Wilson’un ekibinin önüne geldiğinde, pist yapısıyla alakalı endişeler vardı ve pistin çevresinde çok fazla alan olmaması nedeniyle kısıtlamalar söz konusuydu. Wilson, “Bu çalışmayı yapmasaydık, Zandvoort’ta yapılacak çalışmaların mümkün olacağını düşünmek çok zor olurdu. Bu çalışmalar yön bulmamızda yardımcı oldu. İlk olarak bu konuya baktığımızda, mevcut pist yapısında geçiş yapmanın çok zor olacağını gördük.” “Düzlükler çok kısa ancak pistin asıl yapısı etraftaki milli park nedeniyle çok kısıtlı. Düzlüğü uzatma şansımız yoktu.” “Düzlüğü uzatabilmek ya da son bölümü tam gaz geçebilmek için son birkaç virajı nasıl değiştirebileceğimize dair birçok çalışma yaptık. 14 – 15 farklı çözüm üzerinden geçtik ancak tam olarak memnun edici bir çözüm bulamadık.” “Ardından ‘Oval yapamaz mıyız?’ şeklinde bir yorum geldi. Bunu düşündüm ve ardından ‘Bana bırakın. son virajda DRS’yi açabilmemiz için ne kadar oval bir bölüm gerekiyor üzerinde çalışayım’ dedim.” “Bunun üzerinde çalıştık, simülatörü kullandık ve sonrasında ‘Geçiş olmasını sağlamak için şu kadar ovalliğe ihtiyaç var’ dedik. Aracın stabilitesini ve aerodinamik kaybı görmek için iki farklı metotla çalıştık. Sonunda bunun işe yarayabileceğini gördük.” Max Verstappen, Pierre Gasly, Red Bull Racing RB7 Fotoğraf: Chris Schotanus “Ardından fiziksel olarak bunu nasıl yapabileceğimizi konuşmaya başladık.” “Zandvoort’taki yetkililer bazı kişilerle görüştüler ve geri dönüşte ‘Evet, bunu yapabiliriz. Yapabileceğimizi düşünüyoruz. Bunu yapmakla ilgileniyoruz’ dediler.” “FIA ile görüşmeler yapıp düşündüğümüz şeyleri söyledik ve bunun bir sorun olup olmayacağını sorduk. Doğru insanların bir araya gelmesiyle bir çözüm bulmayı başardık. Bu durum için gerçekten eşsiz bir çözüm oldu.” “Diğer birçok konsept üzerinde çalışmamıza rağmen, onları çalıştıramadık ancak yaptığımız çalışma memnun ediciydi. Bunun sonuçlarını bu sene göreceğiz.” “Her şeye rağmen geçişin yine çok zor olmasını bekliyorum ancak bu değişikliklerle, normalde olacaklara göre çok daha kolay olacağından eminim.” dedi. Oval viraj, Formula 1’in uzun zamandır sahip olduğu “en iyi geçiş formülünden” çok farklı bir çözüm. Yarışlarda geçiş fırsatlarının en iyi, uzun bir düzlük öncesinde ve sonrasında yavaş viraj olmasıyla sağlandığına inanılıyor. Bu yüzden son senelerde pistlerin hep birbirlerine benzer olduğu yönünde eleştiriler geliyor. Valtteri Bottas, Mercedes AMG Formula 1, Lewis Hamilton, Mercedes AMG Formula 1 Fotoğraf: Steve Etherington / Motorsport Images Wilson, simülasyon modeli üzerinde yaptıkları çalışmalar sayesinde yavaş viraj – uzun düzlük – yavaş viraj konseptinin iyi bir yarış için tek çözüm yolu olmadığını gördüklerini söyledi. Wilson, “2021 araç kuralları için yaptığımız çalışmalarda, aerodinamik etkilemeyi gösteren modeller geliştirmek zorunda kaldık. Bu yüzden, tam olarak aerodinamik etkileri görmek için bu simülatörü geliştirdik.” “Bu simülatörü, pist tasarımları için de kullanabileceğimizi gördük. Bir pist hazırlarken her zaman düzlükten önce ve sonra yavaş viraj olmasını istemeyebilirsiniz.” “Farklı tür virajlar da var. Bunun yanında, çok fazla yavaş virajı bir araya getirmek de istemiyorsunuz. Uzun düzlüklere girerken orta hızlı ve yüksek hızlı virajlar da koymak istiyorsunuz. Bütün bunları nasıl bir araya getirdiğiniz asıl önemli olan şey.” “Ancak yine de çok formüle edilmiş bir şey olsun istemiyorum. Bir pistte çalışan şeyi hemen bir başka piste uygulamamız gerekmiyor.” dedi. Bu tür simülatör çalışmalarıyla pistlerdeki mücadeleyi iyileştirmek mümkün görünmüyor ancak buna rağmen çeşitlilik olması için bazı ünlü virajlara dokunulması istenmiyor. Mesela Spa’daki Eau Rouge ya da Raidillon’un kaldırıldığını, Monaco’nun tamamen yenilendiğini düşünün. Wilson, “Bu konudaki en kötü pisti sorsam, Monaco’yu söylersiniz ve onu değiştirmek istersiniz. Ancak Monaco’nun kendisine has özellikleri ve mücadeleci yanı var.” “Benim istediğim şey, pistlerde ve yıl boyunca farklılıkların olması. Bu sayede her pistte aynı tarz yarış olmaması.” “Bana göre Monaco aynı kalmalı. Kendi içerisinde mücadeleci bir pist ve evet, her zaman en iyi yarışlar olmuyor. Ancak bu karakteristik özelliğine rağmen çekici bir yanı var. Spa ve Suzuka gibi pistlerden tamamen farklı.” “Yeni pistler yaparken ya da eskilerini yenilerken, istemediğimiz özelliklere sahip olmadığından emin olmalıyız.” dedi. Yapılan bu kadar çalışmanın işe yarayıp yaramadığına dair ilk sınav, bu seneki Hollanda Yarış olacak. Wilson’un da dediği gibi yapılan her şeye rağmen, Zandvoort pistinin dar yapısı büyük Formula 1 araçlarının mücadele etmesine pek fırsat sunmayacak ancak en azından DRS ve oval son viraj, ana düzlükte geçiş görmemizi sağlayabilir. Yapılanlar etkisini gösterirse, bu ayrıca diğer pistlerin de benzer metotla kendilerini iyileştirmelerine yardımcı olur.
tr.motorsport
En güncel Motorsporları haberleri için sosyal medyada TRmotosports’u takip edin.
facebook.com/TRmotosports
twitter.com/TRmotosports
instagram.com/trmotosports/
linkedin.com/company/trmotosports-com
